فقیهان و برخی دیدگاهها در علوم عقلی

گستردگی دانش فقه و ارتباط مسائل آن با عرصه‌های گوناگون نظری و عملی دانش‌های دیگر سبب شده که فقیهان ما گاهی به مطالبی دیگر به عنوان مقدّمه یا تنقیح موضوع بپردازند؛ مسائلی از ریاضیات، نجوم، منطق، فلسفه، عرفان و... همواره در فقه مطرح و پرکاربرد بوده ‌است. در این میان، تبحّر و میزان اطلاع هر فقیه از آن علوم در چگونگی بررسی و نتیجه‌گیری او بسیار مؤثر است. این مقاله، مقدّمه‌ای است برای بررسی چند مبحث فقهی و اصولی و چگونگی پرداختن و استنتاج فقیهان در آن مباحث. نویسنده بر آن است که اوّلاً: شرط لازم ورود در این مباحث، اطلاع و تسلّط بر آن علوم است و ثانیاً: شیوة مطلوب و درست آن است که هیئت‌های مشترک از رشته‌های مرتبط با یک مبحث، کار پژوهشی هماهنگ و جمعی را سامان دهند؛ همان روشی که امروز در تولید بسیاری از دستاوردهای مشترک علوم بدان عمل می‌شود.